Vasectomie

Anatomie en doel van de ingreep

Zaadcellen ontstaan in de teelbal en worden van hieruit richting de prostaat gevoerd via het vas deferens of zaadleider. Ter hoogte van de prostaat mengen deze zaadcellen zich met het sperma. Het is de zaadcel die door middel van versmelting met de eicel van de vrouw een bevruchting veroorzaakt.

Het onderbreken van de zaadleider, m.a.w. vasectomie, betekent bijgevolg dat er geen transport van zaadcellen meer mogelijk is met als eindresultaat afwezigheid van zaadcellen in het sperma.
Het opnieuw aan elkaar verbinden van de onderbroken zaadleider -de vaso-vasostomie- is niet gegarandeerd succesvol, de vasectomie dient dan ook te worden beschouwd als een definitieve ingreep.

De ingreep zelf

Voorbereiding voor de operatie

De balzak wordt best geschoren net voor de ingreep om wondbesmetting te vermijden. We vragen om dat thuis zelf te doen. 

Operatietechniek

Deze operatie gebeurt meestal onder lokale verdoving. Bij lokale verdoving kan niet elke onaangename sensatie gegarandeerd vermeden worden (bijvoorbeeld bij het trekken op de zaadstreng). Indien gewenst kan dit ook onder algemene verdoving gebeuren. Over de risico’s van de algemene anesthesie kan je apart geïnformeerd worden.

Bij deze procedure wordt een kleine incisie gemaakt ter hoogte van de zaadstreng in het bovendeel van de balzak. De zaadleider wordt langs deze insnijding opgespoord en geïsoleerd van de bloedvaten naar de teelbal. Er wordt een segment zaadleider weggenomen en microscopisch onderzocht ter bevestiging. De beide einden worden toegebonden, toegebrand of begraven op een verschillende plaats in het scrotum, meestal wordt een combinatie van deze methoden gebruikt (bijv. toebranden en toebinden).
Deze ingreep wordt herhaald aan de andere zijde.

De duur van de operatie is meestal 15 tot 30 minuten.

Het postoperatief verloop

Tijdens de hospitalisatie

De interventie kan ambulant gebeuren bij lokale verdoving, bij algemene of locoregionale verdoving zal dit via dagopname dienen te gebeuren.
Ter hoogte van de wondjes kan er wat pijn en discomfort worden ervaren bij het ontwaken; hiervoor kan paracetamol en NSAID genomen worden.

Terug thuis

• De wonde kan nog enkele dagen gevoelig zijn. Sommige patiënten geven een krampachtige pijn aan in het lieskanaal na betrekking, dit is eerder zeldzaam en verdwijnt spontaan met de tijd.
• De herstelperiode is doorgaans kort en licht werk kan hernomen worden 1-2 dagen later. Volledig hernemen van alle activiteiten kan doorgaans na een week.
• Men is pas als steriel te beschouwen nadat bij een zaadtelling er geen zaadcellen werden teruggevonden in het spermastaal. Tot die tijd dient een andere vorm van contraceptie te worden gebruikt.
• Doorgaans gebeurt een controle van het sperma 6-12 weken na de ingreep afhankelijk van het aantal ejaculaties.
• De vasectomie heeft geen invloed op de erecties of op het libido en er verandert nauwelijks iets aan het aspect van het sperma. Seksuele activiteit kan dus hernomen worden van zodra er geen pijn meer wordt ervaren ter hoogte van het scrotum.
• De wondjes dienen rein te worden gehouden en bij scrotale zwelling en discomfort kan ondersteunend ondergoed of suspensoir worden gebruikt.

Risico's en mogelijke complicaties

Hieronder bieden we een overzicht van de vaakst voorkomende complicaties. 

Tijdens de ingreep

• Een beschadiging van de bloedvaten kan zij het uiterst zelden aanleiding geven tot afsterven van de teelbal.

Na de opname

• Zelfs al wordt de vasectomie beschouwd als de meest zekere vorm van contraceptie, een falen is altijd mogelijk. Dit is meestal het gevolg van betrekking zonder een andere vorm van contraceptie vóór de controle zaadtelling.
• Zelden is falen het gevolg van spontane rekanalisatie waarbij de eindjes terug naar mekaar groeien. Dit wordt gerapporteerd in 1 patiënt op 2000 bij adequate techniek en dit kan tot verschillende jaren na de ingreep gebeuren.
• Een zeldzame afwijking is de aanwezigheid van 2 zaadleiders aan 1 zijde, dit kan gemist worden tijdens de ingreep. In dit geval zal de zaadtelling telkens opnieuw de aanwezigheid van zaadcellen tonen. Een nieuwe ingreep zal dan noodzakelijk zijn.
• Een bloeduitstorting (zeldzaam) ter hoogte van het scrotum is altijd mogelijk, net als een wondinfectie of abcesvorming. In uitgebreide gevallen kan een nieuwe ingreep hiervoor noodzakelijk zijn.
• De littekens kunnen soms langdurig hypergevoelig zijn en er bestaat de mogelijkheid van een gevoelig granuloom als gevolg van lekkage van zaadcellen uit de doorgenomen zaadleider (zeer zeldzaam).
• In zeldzame gevallen wordt bij insnijding een huidzenuw geraakt. Dit geeft soms blijvende voosheid in een deel van de huid van de balzak.

Andere therapeutische mogelijkheden

Er bestaan ook andere vormen van contraceptie. In stijgende lijn van efficiëntie is dit een beperkte lijst van meest voorkomende mogelijkheden:

• periodieke onthouding;
• temperatuurmethode; 
• het condoom; 
• het spiraal;
• de mini-pil; 
• de prikpil of implanteerbare pil en
• de orale pil.

Een aantal van deze mogelijkheden hebben naast hun contraceptief effect ook andere potentiële voordelen. Het is belangrijk om alvorens te beslissen tot een vasectomie het effect van het stopzetten van deze contraceptiva bij de partner te evalueren. Zo kan een hormoonspiraal resulteren in minder uitgesproken of zelfs afwezig bloedverlies. De pil verhindert meestal ovulatie en de bijhorende pijn maar ook vermindert dit de mogelijke symptomen die gevolg zijn van de hormonale veranderingen tijdens een cyclus. Het onderschatten van deze voordelen voor de partner kan resulteren in een dubbele contraceptie: de sterilisatie van de man en een ander contraceptief dat de partner blijft gebruiken om andere redenen.

De sterilisatie bij de vrouw, dit is het onderbreken van de eileider, is het equivalent van de vasectomie bij de man, het verhindert transport van de eicel naar de baarmoeder. De efficiëntie is dezelfde maar de procedure is gevaarlijker omdat hiervoor via de buik moet worden geopereerd.

Het is belangrijk steeds te beseffen dat de familiale situatie kan wijzigen (scheiding, overlijden, nieuwe kinderwens,...). Het is bijgevolg verkieslijk dat deze procedure wordt besloten in samenspraak met de partner.

Auto-preserveren van zaadcellen is mogelijk, maar wordt gewoonlijk niet gedaan en is duur.